Złoty

Złoty pojawił się po raz pierwszy jako moneta w 1663 r. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku złoty został wprowadzony do obiegu 29 kwietnia 1924. W XIV i XV w. złotym nazywano złote dukaty zagraniczne z obiegiem w Polsce, początkowo obliczane na 14 groszy. Uchwałą sejmu z 1496 r. ustalono kurs złotego na 30 groszy. Z biegiem czasu kurs ten – z uwagi na zmieniający się parytet ceny złota i srebra – nie utrzymał się. Wtedy ustaliło się określenie jednostki obrachunkowej równej 30 groszy (gr) jako złoty polski (złp) zwanej też florenem (fl). Natomiast złoty dukat otrzymał nazwę złoty czerwony. Złoty pozostawał przez dłuższy czas jednostką wyłącznie obrachunkową. Złoty wprowadzony został do obiegu 29 kwietnia 1924 w wyniku reformy pieniężnej przeprowadzonej przez ministra finansów Władysława Grabskiego i zastąpił zdewaluowaną markę polską, walutę Królestwa Polskiego (regencyjnego). Nowa waluta została oparta na parytecie złota, wartość 1 złotego ustalono na 9/31 grama (ok. 0,29) czystego złota. Ówczesny złoty był więc wart około piętnastu obecnych (2009), lecz siłę nabywczą miał taką samą, jak siedem obecnych złotych[4]. Wśród proponowanych nazw nowej waluty II Rzeczypospolitej największą popularnością cieszyły się „lech”[5], „pol” i „złoty”[6]. Ostatecznie wybrano nazwę złoty, która odwoływała się do historycznej jednostki monetarnej Królestwa Polskiego (kongresowego). Po wybuchu II wojny światowej Niemcy wprowadzili do obiegu na terytorium Generalnego Gubernatorstwa nowy pieniądz o tej samej, co przed wojną nazwie – złoty. Przedwojenne banknoty złotowe Banku Polskiego zostały ostemplowane i w roku 1940 wymienione na banknoty okupacyjne (z limitami wymiany zróżnicowanymi dla Niemców, Polaków, Żydów, przedsiębiorstw). Okupacyjne złote sygnowane były przez Bank Emisyjny w Polsce z siedzibą w Krakowie. Była to jedyna instytucja (poza Polskim Czerwonym Krzyżem) na terenach okupowanych przez Rzeszę Wielkoniemiecką, gdzie w nazwie dopuszczono słowo „Polska”. Prezesem Banku został Feliks Młynarski, przedwojenny wiceprezes Banku Polskiego. Młynarski uzyskał tajną zgodę Rządu RP na uchodźstwie na objęcie stanowiska. Banknoty miały napisy po polsku, ale nie było na nich godła Polski ani żadnych innych polskich symboli narodowych. Od nazwiska Młynarskiego banknoty emitowane przez Bank Emisyjny w Polsce były popularnie zwane młynarkami. Na terenach przyłączonych do Rzeszy (Wartheland oraz tereny włączone w Danzig-Westpreußen, Oberschlesien i Ostpreußen) w obiegu była Reichsmarka, a na zajętych przez ZSRR (Kresy Wschodnie) – rubel.